شاید بتوان گفت که مزاج شناسی مهترین بخش در فهم طب سنتی است. برای اینکه با اهمیت این موضوع بیشتر اشنا شوید لطفا به مقدمه زیر توجه فرمایید:

همواره تفاوت بین افراد توجه ما را به خود جلب می کند. برخی نوزادان زردی می گیرند وبرخی نمی گیرند. برخی بچه ها خوب غذا می خورند و برخی خیر. بعضی لاغر وبعضی درشت اندامند. بعضی با خوردن غذا بلا فاصله چاق می شوند و برخی با دو برابر خوردن ذره ای چاق نمیشوند، برخی افراد شجاعند وبرخی ترسو. عده ای زود عصبانی می شوند وعده ای خیلی صبور و آرامند برخی سخاوتمند و ولخرجند وعده ای برای یک ریال هم حساب و کتاب دارند بعضی قدرت حافظه بالایی دارند وگروهی هم مرتبا مطالب را فراموش می کنند. یکی خواب سبک دارد و یکی خواب سنگین. یکی تند و تیز و پر انرژی است ودیگری کند و کم انرژی. افرادی هستند که با عصبانیت سریعا بی اشتها و سیر می شوند و تعدادی در این حالت هر چه بخورند سیر نمی شوند ،عده ای به محض خوردن یک خیار دچار دل درد می شوند وبرخی هم می توانند نیم کیلو خیار را بدون ناراحتی میل کنند. یکی با خوردن کمی دارچین دجار خارش می شود ودیگری غذاهای خود را پر از ادویه ومشکلی هم پیدا نمی کند برخی با خوردن یک خرما جوش می زنند وعده ای دیگر ممکن است یک بشقاب خرما بخورند و یک عدد هم جوش در چهره شان ظاهر نشود بعضی افراد با کمی کم خوری و یا سختی و عصبانیت بلا فا صله وزن کم می کنند و بعضی درست بلعکس با این حالت ها اضافه وزن می آورند، برخی پوست خشک وبرخی پوست مرطوب و لطیف دارند برخی مرتبا از اطرافیان خود اشکال می گیرند و به مسائل جزئی فکر می کنند ولی عده ای به راحتی از کنار مسائل جزئی می گذرند. لازمه شناخت راز این تفاوت ها ونحوه کنار آمدن با آن ها، درک درست ازعلم مزاج شناسی است.حکما معتقد بودند که انسان,حیوان,گیاه و....همه از چهر عنصر یا رکن اصلی تشکیل شد ه اند,یعنی هر چیزی از تاثیر این چهار رکن برروی هم وایجاد یک کیفیت جدید ایجاد می شود.این چهار رکن عبارتند از:

آتش: طبیعت آتش گرم وخشک است در گرمی آتش بحثی نیست، برای درک خشکی آن کافی است توجه کنیم که تاثیر اتش بر رطوبت ها چگونه است؟ شما وقتی یک جسم مرطوب را حرارت می دهید خشک می شود. آفتاب وقتی به زمین باران خورده می تابد زمین را خشک می کند. لذا می گویند اتش گرم وخشک است.

هوا: طبیعت هوا گرم و تر است این هوا شامل بخارات و گازهاست مثلا شما وقتی اب را حرارت دهید بخار می شود بخار اب نسبت به خود اب از سطح انرژی بالاتری برخوردار است چرا که برای تبدیل اب به بخار ان بایستی انرژی مصرف کنیم بنابراین هوا نسبت به اب گرمتر است.

آب: طبیعت اب سرد وتر است. تر بودن و رطوبت ان که واضح است و از توضیح بالا مشخص شد که اب نسبت به هوا سردتر است.

خاک: طبیعت خاک سرد وخشک است. برای تبدیل سنگ معدن اهن به مایع، باید با حرارت زیاد ان را ذوب کنیم یعنی خاک نسبت به اب سرد وخشک تر است وقتی همین خاک را حرارت می دهیم وذوب می کنیم گرم تر شده وروان، یعنی مایع می شود.

بطور کلی هر مزاج دارای یک اسم (صفرا، دم، بلغم؛ سودا) و یک خاصیت (گرم وخشک، گرم وتر، سرد و تر، سردوخشک) و یک عنصر(آتش، هوا، آب، خاک) می باشد.

ارتباط و تلفیق مزاج و متابولیسم

حال شما در نظر بگیرید که شما به علم تغذیه و رژیم درمانی نوین و متابولیسم آگاه بوده و مزاج ها را نیز می شناسید ،انوقت با استفاده از مزاج شناسی میتوانید تا حدودی خصوصیات جسمی (در کل یا جزء) یک فرد و همچنین غذاها را بشناسید و با ایجاد یک هماهنگی بین مزاج فر و مزاج غذاها، ومحاسبات متابولیسم با احاطه بیشتری ،یک میزان غذای خاص ، را به مقدار خاص و در زمان خاص و به هدف خاص به یک بیمار خاص بدهید ، آنوقت خواهید دید رژیم درمانی در عین پیچیدگی بسیار نتیجه بخش خواهد بود. و این همان تلفیقی است که ما ایجاد کرده ایم. در این روش ما بدن را در عین خاص بودن یک کل میبینیم که برای بدست آوردن تعادل نسبی ،تابع فاکتور های زیادی است است که ما با شناخت بیشتر این فاکتورها بدن را بدون فشار به سمتی که میخواهیم هدایت میکنیم.

نتیجه کار چه خواهد بود

نتیجه کار عبارت است از: در درجه اول سلامتی - در درجه دوم هدف اصلی رژیم درمانی (چاقی ، لاغری و ...) و در درجه سوم تعادل عمومی بدن

و رسیدن به این اهداف در روش رژیم درمانی ما، در مقایسه با روش های مرسوم که فقط متکی بر کالری سنجی میباشند غیر قابل مقایسه است و ما سالهاست که در حال انجام این روش بوده و هستیم و به تمامی زوایای ان اشراف یافته ایم . ما مزاج شناسان برجسته ای در کشورمان داریم که از ما بهترندو همچنین متخصصین تغذیه سر شناس و بنامی هم داریم که از ما بهترند و برای ما نقش استاد را دارند که به همه انان احترام میگذاریم ولی از این جهت ما بهتریم که این دو علم را با هم یک جا جمع کرده ایم و تلفیقی جالب از انها ایجاد کرده ایم .ما قادر بوده ایم که در این راه تلاش کرده و مزاج شناسی طب سنتی را به زبان تغذیه نوین ترجمه کنیم و انرا با زندگی روز مره مردم ایران و جهان با توجه به نژاد و محل زندگی و وضعیت معیشیتی انان تطبیق دهیم.